In Nederland gaat u meestal eerst naar uw huisarts met medische klachten. Zo nodig verwijst hij u door naar een medisch specialist of een andere zorgverlener. Vaak is dit nodig voor de vergoeding van deze zorg door de zorgverzekeraar.

U bent altijd vrij om een bepaalde specialist te raadplegen. Maar als u deze behandeling vergoed wilt krijgen via uw zorgverzekering, heeft u een verwijzing van de huisarts nodig. Voor paramedische zorg zoals fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, diëtiek en medische psychologie is een verwijzing niet noodzakelijk. Wel is het verstandig om eerst bij uw zorgverzekeraar te controleren of en wanneer deze zo’n behandeling vergoed. 
U heeft recht op een verwijzing wanneer deze medisch noodzakelijk is. De huisarts beoordeelt dit. Hij zal een verwijzing weigeren, wanneer hij vindt dat deze niet zinvol is. Hij moet dan duidelijk uitleggen waarom hij u niet verwijst. 

U kunt nogmaals vragen om een verwijzing en uitleggen waarom u dat nodig vindt. Leg zo duidelijk mogelijk uit waarom u bijvoorbeeld naar het ziekenhuis of een specialist wilt. Soms geeft een huisarts toch een verwijzing, zodat u zich minder onzeker voelt. Ook kunt u bijvoorbeeld afspreken dat u een verwijzing krijgt, wanneer u na een bepaalde tijd nog steeds klachten heeft. Verder kunt u bij een andere huisarts een tweede mening (second opinion) vragen. (zie hiervoor de e-brochure ‘Een tweede mening’).

U kunt zonder verwijzing naar een specialist gaan, maar moet dit consult dan in principe zelf betalen. U kunt ook bemiddeling of toestemming van uw zorgverzekeraar vragen om een specialist te bezoeken. Daartoe neemt u contact op met de adviserend geneeskundige van uw zorgverzekeraar. 
U kunt zelfs veranderen van huisarts. U mag een andere huisarts zoeken die u wel wil verwijzen. Dit is bijna nooit nodig. Meestal komt u er in een gesprek met uw huisarts wel uit. 

In een verwijsbrief staat de vraag die de huisarts aan zijn collega heeft. Ook staan in de brief: de reden voor de verwijzing en de medische gegevens die er toedoen. Als u akkoord gaat met de verwijzing, gaat de huisarts er vanuit dat u ook toestemming geeft voor het delen van deze informatie. Dit heet veronderstelde toestemming. Als u dit niet wilt, kunt u hier bezwaar tegen maken.

U heeft recht op inzage in uw medische gegevens. Dat betekent dat u ook uw verwijsbrief mag inzien. Soms wordt die brief in een gesloten enveloppe meegegeven. Wilt u weten wat er in de brief staat, dan kunt u dat het beste tegen de huisarts zeggen. Hij kan dan meteen uw vragen over de verwijsbrief beantwoorden.